* تاویل اسامی پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله در قرآن کریم:
کلبی گوید: امام صادق به من فرمود: محمّد در قرآن چند اسم دارد؟
عرض کردم: دو اسم یا سه اسم.
فرمود: ای کلبی! او ده اسم دارد؛ که در این آیه‌ها آمده است:
آیه محمد فرستاده خداست و پیش از او فرستادگان دیگری نیز بودند. (آل عمران/۱۴۴).
و آیه بشارت‌دهنده به پیامبری که بعد از من (عیسی) می‌آید و نام او احمد است. (صف/۶).
و آیه هنگامی‌که محمّد به عبادت برمی‌خاست و او را می‌خواند، گروهی پیرامون او به شدّت ازدحام می‌کردند. (جن/۱۹)
و آیه طه ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که خود را سخت به زحمت بیفکنی!. (طه/۲۱)
و آیه سوگند به قرآن حکیم! قطعاً تو از زمره‌ی فرستادگان هستی و بر راه راست قرارداری. (یس/۴۲)
و آیه ن، سوگند به قلم و آنچه می‌نویسند که به لطف و نعمت پروردگارت چیزی بر تو پوشیده نیست. (قلم/۲۱)
و آیه جامه به خود پیچیده!. (مزمل/۱).
و آیه جامه‌ی خواب به خود پیچیده و در بستر آرمیده)!. (مدثر/۱)
و آیه به یقین خداوند چیزی که مایه‌ی تذکّر است بر شما نازل کرده؛ پیامبری به‌سوی شما فرستاده. (طلاق/۱۰)
و آیه ذِکْراً اسمی از اسم‌های محمّد است و ما «اهل ذکر» هستیم.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۴۸۶ / بحار الأنوار، ج۱۶، ص۱۰۱/ بصایرالدرجات، ص۵۱۲/ بحار الأنوار، ج۱۶، ص۹۶/ البرهان
.
* الشمس
امام صادق علیه السلام فرمود: الشَّمْسِ رسول خدا است که خداوند با او دین مردم را برایشان آشکار کرد.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴ / الکافی، ج۸، ص۵۰/ بحارالأنوار، ج۱۶، ص۸۸/ فرات الکوفی، ص۵۶۳/ القمی، ج۲، ص۴۲۴/ المناقب، ج۱، ص۲۸۳/ نورالثقلین/ البرهان
.
امام صادق علیه السلام فرمود وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا؛ خورشید، علی امیرمؤمنان ( نفس پیامبر اکرم) است و تابندگی آن، قیام حضرت قائم است.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۷۲/ تأویل الآیات الظاهرهْ، ص۷۷۶/ البرهان
.
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود مَثَل من در میان شما مَثَل خورشید و مَثَل علی مَثَل ماه است، پس چون خورشید ناپدید شد با ماه ره را بیابید.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۳۴ / البرهان
.
امام باقر علیه السلام فرمود خداوند محمّد صلی الله علیه و آله را به خورشید و جانشین او را به ماه تشبیه کرده است و این همان معنای گفتار خداوند تبارک وتعالی است که فرموده است: هُوَ الَّذِی جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیَاء وَ الْقَمَرَ نُورًا.
منبع: تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۴۲۲ / الکافی، ج۸، ص۳۷۹/ بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۲۱/ البرهان
* و شاهد
امام صادق علیه السلام فرمود: در آیه وشاهد و مشهود، منظور از شاهد حضرت رسول خدا و منظور از مشهود حضرت امیر المومنین علی است.
منبع : معانی الاخبار شیخ صدوق، ص 299، ح 7
.
* ن (نون)
امام کاظم علیه السلام فرمود نون، نامی برای رسول خدا است وَ الْقَلَمِ نامی برای امیرالمؤمنین است.
منبع : سوره نون / تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۶۶ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۶۵/ تأویل الآیات الظاهرهْ، ص۶۸۵/ تفسیر البرهان
.
* نجم
علیّ‌بن‌ابراهیم رحمة الله علیه فرمود النَّجْمُ پیامبر است که در چند مورد از آن جناب به نجم تعبیر شده یکی در این آیه وَ النَّجْمِ إِذا هَوی است.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۲۲۲ / بحارالأنوار، ج۱۶، ص۸۸/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۶۷/ القمی، ج۲، ص۳۴۳/ نورالثقلین
.
امام باقر علیه السلام فرمود و النَّجْمِ إِذَا هَوی یعنی قسم می‌خورم به قبر محمد آنگاه که از دنیا برود.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۲۲۴ الکافی، ج۸، ص۳۷۹/ بحارالأنوار، ج۱۶، ص۸۸/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۲۱ / نورالثقلین / البرهان
.
پیامبر اکرم فرمود در آیه و النَّجْمِ إِذَا هَوی منظور از نجم (من) رسول خدا می‌باشد.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۲۲۴ / بحارالأنوار، ج۹، ص۲۳۹/ القمی، ج۲، ص۳۳۳ / البرهان
.
نجوم می شود جمع نجم فلذا تاویل آن به معنای محمد و آل محمد است.
.
* یس
امام صادق فرمود یاسین از اسامی پیامبر است و معنای آن چنین است: ای شنونده‌ی وحی!
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۴۸۶ بحار الأنوار، ج۱۶، ص۸۶/ معانی الأخبار، ص۲۲/ البرهان
.
امام صادق فرمود یاسین نام پیامبر است و گواه آن آیه: إِنَّکَ لَمِنَ المُرْسَلِینَ و آیه: عَلَی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۴۸۶ بحار الأنوار، ج۱۶، ص۸۶/ القمی، ج۲، ص۲۱۱/ نورالثقلین/ البرهان
.
* طه
سفیان‌بن سعید ثوری گوید: از امام صادق علیه السلام پرسیدم: ای فرزند رسول خدا معنای آیه طه چیست؟ ایشان فرمود: طه اسمی از اسامی پیامبر است و معنایش این است که ای طلب‌کننده حق و هدایت‌گر به سوی آن.
منبع: تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۶۴ بحار الأنوار، ج۸۹، ص۳۷۳/ معانی الأخبار؛ ص۲۲/ نورالثقلین/ البرهان
.
جابر گوید: وارد مسجد شدم و فقط آقایم علی بن‌الحسین علیه السلام را آنجا دیدم درحالی‌که می‌فرمود: خداوندا! هنگامی‌که نهایت رحمتت را به من می‌رسانی توسط کسی بر من منت می‌گذاری که بواسطه او مرا از گمراهی رهاندی و از هلاکت نجات دادی و از سرگشتگی بیرون آوردی و از نادانی خلاص کردی و او حبیب و فرستاده‌ی تو محمد مقرّب‌ترین بندگان در پیشگاهِ توست و تو هنگامی‌که اسماء اختصاصی او را نام می‌بردی اینگونه در مورد او فرمودی طه ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۶۶ / بحار الأنوار، ج۸۸، ص۷ / إقبال الأعمال؛ ص۲۸۵/ البلدالأمین؛ ص۲۳۸/ المصباح للکفعمی؛ ص۶۴۹
.
امام علی علیه السلام فرمود ای سلمان و ابوذر! من و پیامبر یک نور بودیم؛ او محمّد مصطفی گردید و من وصی او علی مرتضی شدم؛.. بدانید که محمّد طه ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی است. بدانید که محمّد صاحب دلالات است و من صاحب معجزات و آیات هستم.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۶۶ / بحار الأنوار، ج۲۶، ص۳
.
ثعلبی در مورد آیه‌ی طه از امام صادق روایت می‌کند که ایشان فرمود: طه، طهارت اهل بیت است. سپس آیه خدا فقط می‌خواهد آلودگی را از شما خاندان پیامبر بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند. را تلاوت نمود. (33احزاب)
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۶۶ / بحار الأنوار، ج۲۵، ص۲۰۹/ تأویل الآیات الظاهرهْ؛ ص۳۰۴/ الصراط المستقیم؛ ج۱، ص۱۸۶/ العمدهْ؛ ص۳۷/ البرهان
.
* حم (حبیبی محمد) – ص – ق
امام باقر علیه السلام از امام سجاد علیه السلام نقل می کنند که در دعای روز عید فطر در بیان ویژگی‌های پیامبر چنین فرمود: خداوندا! خطاب به پیامبر هنگامی‌که او را برگزیدی برایش نام‌هایی نهادی و به او را چنین فرمودی: طه! ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که خود را سخت به زحمت بیفکنی!. و تو که کلامت با شکوه است فرمودی: یس! سوگند به قرآن حکیم و تو که نام‌هایت مقدّس است فرمودی: ص! سوگند به قرآنی که دارای ذکر است. و تو که نعمت‌هایت بزرگ است فرمودی: ق! سوگند به قرآن مجید. پس پیامبر را به این ویژگی امتیاز دادی که او را سوگند خویش قرار دادی و به او سوگند خوردی در آن هنگام که وی را برتری داده و میان قرآن و نامِ او جمع نمودی. پس در کتابت، هر گواهِ بر سوگندی که نامِ قرآن در ادامه‌اش آمده نام پیامبر به‌عنوان گواه بر آن سوگند آمده است و این شرافتی است که پیامبر را به آن شرافت بخشیدی و کمالی است که او را به‌سویش برانگیختی. زبان‌ها و تصوّرها از توصیف مراد تو از دادن این ویژگی به پیامبر ناتوانند و از درکِ ستایش تو نسبت به پیامبر عاجزند. و تو که دارای جلالتِ عظیمی هستی، برای محکم و استوار نمودن قرآن و پذیرفتن آنچه آورده، فرمودی: این کتاب ما است که بحق علیه شما سخن می‌گوید و اعمال شما را بازگو می‌کند. و تو که با عزّت و شکوهی، فرمودی: ما هیچ چیز را در این کتاب، فروگذار نکردیم. و تو که خجسته و برتری، در ابتدای برخی از سوره‌ها فرمودی: الر، این کتابی است که آیاتش استحکام یافته است. و این کتابی است که بر تو نازل کردیم. و الر، این آیات کتاب مبین و روشنگر است و الم آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد. و سوره‌هایی مانند این‌ها از سوره‌های طواسین (سوره‌های شعراء، نمل و قصص که با طس شروع می‌شوند) و حوامیم (سوره‌های غافر، فصلت، شوری، زخرف، دخان، جاثیه و احقاف که با حم شروع می‌شوند)؛ در تمامی این موارد، قرآن را با سوگندی همراه نمودی که آن سوگند، به نام کسی است که او را مخصوص وحی خویش کرده و سرّ نهانِ خود را نزد او به امانت گذاردی.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۷۶ بحارالأنوار، ج۸۸، ص۸/ نورالثقلین
.
* والسمآء
ابوحمزه‌ی ثمالی از امام باقر علیه السلام روایت می‌کند که فرمود در آیه: وَ السَّمَاء ذَاتِ الحُبُکِ منظور از آسمان، رسول خدا می‌باشد و منظور از بافته شده، حضرت علی می‌باشد
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۰۴ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۶۹/ القمی، ج۲، ص۳۲۹ / فرات الکوفی، ص۴۴۱
.
ابن‌عبّاس رحمة الله علیه نقل می کند رسول خدا این آیه را تلاوت نمود: وَ السَّمَاء ذَاتِ الْبُرُوجِ. سپس فرمود: ای ابن‌عبّاس! آیا تصوّر می‌کنی که وقتی خداوند به آسمان دارای افلاک سوگند یاد می‌کند، منظورش واقعاً آسمان و صورت‌های فلکی آن است؟ عرض کردم: ای رسول خدا پس منظور چیست؟ فرمود: منظور از آسمان، من هستم، و صورت‌های فلکی ائمه بعد از من هستند که اوّلین آن‌ها علی و آخرین آن‌ها مهدی است.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۱۲ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۳۷۰/ الاختصاص، ص۲۲۳/ البرهان
.
* بلد الامین
امام کاظم علیه السلام فرمود وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ؛ منظور از بلد امین پیامبر است و ما راه بلد آن هستیم. خداوند مردم را در راه آن‌ها از عذاب در امان قرارداده در صورتیکه از پیامبر اطاعت نمایند.
منبع : سوره تین / تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۲۱۲ / فرات الکوفی، ص۵۷۹/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۴۵۵ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۰۵/ تأویل الآیات الظاهرهْ، ص۷۸۸