💥 يَكَادُ الْبَرْقُ يَخْطَفُ أَبْصَارَهُمْ كُلَّمَا أَضَاءَ لَهُمْ مَشَوْا فِيهِ وَإِذَا أَظْلَمَ عَلَيْهِمْ قَامُوا وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۲۰﴾
📌 و این، مَثَل قومی است که گرفتار برق صاعقه شدند و چشمانشان نزدیک است به خاطر برق گرفتگی پاره شود لیکن می‌خواهند با نوری که از برق و صاعقه به وجود آمده مسیر خود را پیدا و راه خلاص خود را پیدا کنند در حالیکه به خود برق نگاه می‌کنند. در نتیجه نزدیک است که برق چشمانشان را خیره و کور کند در مورد این منافقان و غاصبین ولایت علی نیز چنین است. نزدیک است که معجزات و آیات محکمی که در قرآن دال بر نبوت تو و نیز دلایلی بر حقانیت گفتار و صدق تو در برگزیدن برادرت علی به عنوان امام آمده است، چشمان آنان را کور و خیره کند. اما آنها با این حال به آیات قرآن و نشانه‌های صدق گفتار تو و برادرت علی نظاره و تامل نمی‌کنند و اگر خدا مى خواست شنوایی و بینایی شان را بر مى گرفت لیکن خداوند اجازه نمی‌دهد شرایطی مهیا شود که آنان بتوانند از اطّلاع‌یافتن تو و یاران مؤمنت بر کفر آنها که موجبات قتلشان را فراهم می‌آورد، بگریزند چرا که خدا بر همه چیز توانا بوده و هیچ چیز او را به عجز وا نمی‌دارد.
* امام کاظم (علیه السلام) این، مَثَل قومی است که گرفتار برق صاعقه شدند و چشمانشان را در برخورد با آن نمی‌بندند تا اینکه دیدگانشان از درخشش آن پاره شود. آنها می‌خواهند با نوری که از برق و صاعقه به وجود آمده، مسیر خود را ببینند و راه خلاص خود را پیدا کنند؛ در حالیکه به خود برق، نگاه می‌کنند. در نتیجه نزدیک است که برق، چشمانشان را خیره‌کرده و برباید. در مورد این منافقان نیز چنین است؛ نزدیک است که آیات محکمی‌که در قرآن دالّ بر نبوّت تو و روشن‌کننده‌ی صدق تو در برگزیدن برادرت علی) به عنوان امام آمده است، چشمان آن منافقین را خیره‌کند.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۶۶ بحارالأنوار، ج۳۱، ص۵۶۷/ الإمام العسکری، ص۱۳۲
.
* امام عسکری علیه السلام فرمود: این آیه مربوط به قوم سرکش و پیمان‌شکنی است که پیمان بیعت خود با امیرالمؤمنین علی را شکستند.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۶۸ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۴۳
.
* امام کاظم علیه السلام فرمود: نزدیک است که معجزات و دلایلی که بر حقّانیّت گفتار و صدق ادّعای تو ای محمّد ! و برادرت علی وجود دارد که در آن شکّی نیست چشمان آنان را کور و خیره‌کند، امّا آنها با این حال به آیات قرآن و نشانه‌های صدق گفتار تو و برادرت علیّ‌بن‌ابی‌طالب نظاره و تامّل نمی‌کنند.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۶۸ بحارالأنوار، ج۳۱، ص۵۶۷/ الإمام العسکری، ص۱۳۲
.
* امام کاظم علیه السلام فرمود: پوشاندن حقّی که ایشان در خصوص حجّت‌های تو مرتکب شدند و اینکه درباره‌ی حجّت‌های تو از حق گذشتند و به باطل روی‌کردند ، نزدیک است که سایر اعمالی که از قبل، با شناخت انجام داده‌اند را باطل کند؛ زیرا کتمان‌کننده‌ی یک حقیقت را به‌منزله‌ی کسی می‌بینم که تمام حقایق را انکار می‌کند. پس منکر آن حق، سایر حقوقی را که بر عهده‌اش است نابود می‌کند؛ همچون کسی‌که با نگاه‌کردن به خورشید، نور دیده‌اش را از بین می‌برد.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۶۸ بحارالأنوار، ج۳۱، ص۵۶۷/ الإمام العسکری، ص۱۳۲
.
امام کاظم علیه السلام فرمود: هنگامی‌که برایشان روشن شد که آنچه به آن اعتقاد داشتند، همان حجّت است، به آن سو رفتند و بر آن ایستادگی کردند و هم ایشان بودند که چون اسبانشان، ماده و زنانشان، پسر به دنیا آوردند و نخل‌هایشان به بار نشست و زراعتشان افزون گشت و تجارتشان رشد کرد و پستان چهارپایانشان پر از شیر شد، گفتند: گویا این از برکت بیعت ما با علی به وجود آمده است. همانا او نجات‌یافته و رهنمون شده ایست که بجاست ما در ظاهر از او اطاعت کرده تا در دولتش زندگی کنیم.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۶۸ بحارالأنوار، ج۳۱، ص۵۶۷/ الإمام العسکری، ص۱۳۲
.
* امام کاظم علیه السلام فرمود: هنگامی‌که اسب‌هایشان، نر و زنانشان، دختر به دنیا آوردند و در تجارتشان سودی نبردند و نخل‌هایشان به بار ننشست و زراعتشان رشدی نکرد، ایستادند وگفتند: این به سبب شومی بیعت ما با علی و تصدیق محمّد در این خصوص می‌باشد.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۶۸ بحارالأنوار، ج۳۱، ص۵۶۷/ الإمام العسکری، ص۱۳۲
.
* امام کاظم علیه السلام فرمود: خداوند اجازه نمی‌دهد شرایطی مهیّا شود که آنان بتوانند از اطّلاع‌یافتن تو و یاران مؤمنت بر کفر آنها که موجبات قتلشان را فراهم می‌آورد، بگریزند.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۷۰ بحارالأنوار، ج۳۱، ص۵۶۷/ الإمام العسکری، ص۱۳۲
* انصاریان
نزدیک است که آن برقِ بسیار رخشنده، روشنیِ چشم های آنان را برباید؛ زمانی که آنان را روشنی دهد، در آن روشنی راه می روند و چون محیط را بر آنان تاریک کند، می ایستند و اگر خدا می خواست شنواییِ گوش و بیناییِ چشم آنان را نابود می کرد؛ زیرا خدا بر هر کاری تواناست.
.
* خرمشاهی:
نزديك است كه برق نور چشمانشان را بربايد هرگاه كه برق راهشان را روشن كند، پيش روند، و چون راهشان را تاريك كند، بايستند و خداوند اگر مىخواست شنوايى و بيناييشان را از بين مىبرد چرا كه خداوند بر هر كارى تواناست
.
* فولادوند: نزديك است كه برق چشمانشان را بربايد هر گاه كه بر آنان روشنى بخشد در آن گام زنند و چون راهشان را تاريك كند بر جاى خود بايستند و اگر خدا مى خواست شنوايى و بيناييشان را برمى گرفت كه خدا بر همه چيز تواناست
.
* قمشه‌ای: نزدیک است برق روشنی چشمهایشان را ببرد، هرگاه روشنی بینند می‌روند در آن، و چون تاریک شود بایستند و اگر خدا می‌خواست گوش آنها را کر و چشم آنان را کور می‌ساخت، که خداوند بر هر چیز تواناست.
.
* مکارم شیرازی:
روشنائي خيره كننده برق نزديك است چشم آنها را بربايد، هر لحظه اي كه برق جستن ميكند صفحه بيابان را براي آنها روشن ميسازد چند قدمي در پرتو آن راه ميروند و هنگامي كه خاموش ميشود توقف ميكنند، و اگر خدا بخواهد گوش و چشم آنها را از بين ميبرد، خداوند بر هر چيز توانا است.
* تمثیل رعد و برق:
این آیه از تمثیلی زیبا برای توصیف حال منافقان استفاده کرده است. رعد و برق، نوری است که گاهی فضا را روشن می‌کند و گاهی در تاریکی فرو میرود. منافقان نیز مانند این رعد و برق هستند که در تاریکی نفاق، گاهی به سوی نور ایمان می‌روند و گاهی از آن دور می‌شوند.
.
* سرگردانی و حیرانی منافقان:
آیه بیان می‌کند که منافقان در جهل و نفاق خود سرگردان هستند و نمی‌دانند که چگونه باید عمل کنند. این سرگردانی به دلیل عدم ثبات در عقیده و ایمان آنهاست.
.
* قدرت خداوند:
این آیه با اشاره به این که خداوند بر هر کاری تواناست، بیان می‌کند که خداوند می‌توانست بینایی و شنوایی منافقان را از بین ببرد، اما این کار را نکرده است تا آنها فرصت بازگشت داشته باشند.
.
* هشدار به منافقان:
این آیه یک هشدار جدی به منافقان است که اگر به راه خود ادامه دهند، ممکن است خداوند آنها را از نعمت بینایی و شنوایی محروم کند.
.
امید به بازگشت:
با وجود این هشدار، آیه امید به بازگشت منافقان را نیز زنده نگه می‌دارد. خداوند، با اینکه می‌تواند آنها را مجازات کند، اما این کار را نمی‌کند تا آنها فرصت اصلاح داشته باشند.
.
* به طور خلاصه، آیه 20 سوره بقره بیان می‌کند که منافقان در جهل و نفاق خود سرگردان هستند و مانند رعد و برقی هستند که در تاریکی حرکت می‌کنند. این آیه، هم هشداری به منافقان است و هم امید به بازگشت آنها را زنده نگه می‌دارد.