بقره آیه (15)

توضیحات

📌 پس بدانید خدا و محمد و آل محمد این جماعت ریا کار مزور را به سخره می گیرند و چنان آنان را در طغیانشان نسبت به ثقلین فرو مى‏ گذارد تا برای همیشه در دنیا سرگردان و حیران دور خودشان، دور باطل بزنند.

* امام کاظم علیه السلام فرمود خداوند، منافقین را در دنیا چنین تمسخر می‌کند که آن‌ها را به‌خاطر آنکه به فرمانبری و اطاعت تظاهر می‌کردند، فقط به انجام ظاهر احکام اسلام وامی‌دارد. اعمالی که هیچ ثوابی نداشته و فقط سختی انجامش، به آن‌ها می‌رسد.

منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۵۲ بحارالأنوار، ج۶، ص۵۱

.

* امام کاظم علیه السلام فرمود خداوند آن‌ها را در دنیا این‌گونه مسخره می‌کند که به رسول‎خدا فرمان می‌دهد که آن‌ها را لعنت کند و با آنان به کنایه سخن‌گفته و رفتار نماید تا مؤمنین مخلص مراد حضرت را از این رفتار دریابند و بفهمند که آنان منافقند.

منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۵۲ البرهان/ بحارالأنوار، ج۳۰، ص۲۲۶

.

* امام کاظم علیه السلام فرمود خداوند ایشان را درآخرت چنین تمسخر می‌کند که وقتی آن‌ها را در جایگاه لعنت و خواری جای می‌دهد و با انواع عذاب‌های عجیب و متفاوت عذابشان می‌کند، مؤمنین را در باغ‌های بهشت در کنار حضرت محمّد که برگزیده‌ی خداوند است، جای می‌دهد. خداوند مؤمنین را از حال کسانی که آن‌ها را در دنیا تمسخر می‌کردند آگاه می‌کند تا آن‌ها را در لعنت‌های عجیب و عذاب‌های متنوع ببینند. شادمانی اهل بهشت، هنگامی‌که آن‌ها را در این‌حال می‌بینند و آن‌ها را مورد سرزنش و شماتت قرار می‌دهند، مانند شادمانیشان از بهره‌وری از نعمت‌های بهشت است. مؤمنین، اسم و صفات آن کافران منافق را می‌دانند. کافران و منافقان نیز نگاه می‌کنند و آن مؤمنینی را که در دنیا آن‌ها را به‌خاطر قبول ولایت محمّد و علی و خاندانشان مورد تمسخر قرار داده‌بودند، می‌بینند که از انواع نعمت‌ها و بخشش‌های الهی برخوردار هستند. مؤمنین در حالی که مشرف بر آن کافران و منافقین هستند، می‌گویند: ای فلانی! و ای فلانی! و ای فلانی! و آن‌ها را با نام‌هایشان می‌خوانند و از ایشان سؤال می‌کنند که چرا در جایگاه‌های خواری و ذلّت مانده‌اید و حالتان چگونه است؟ به‌سوی ما بیایید تا درهای بهشت را برایتان باز کنیم تا از عذاب رهایی یافته و به ما ملحق شوید. آن‌ها در جواب می‌گویند: ای وای بر ما! چگونه این کار را بکنیم و خلاص شویم؟ در این هنگام مؤمنین می‌گویند: به این درها نگاه کنید. کافران به درهای گشوده‌شده‌ی بهشت، نگاه‌کرده و تصوّر می‌کنند که آن درها به‌سوی ایشان و جهنّمی‌که در آن عذاب می‌شوند، باز می‌شود و می‌توانند از طریق آن نجات یابند. پس شروع می‌کنند به دست‌وپا زدن در دریای حمیم گدازنده و سوزنده جهنّم و به پیش نگهبانان دوزخ می‌دوند؛ در حالی‌که نگهبانان دوزخ، آن‌ها را با عمود، گرز و شلّاقهایشان می‌زنند؛ امّا کافران همچنان به‌سوی درها می‌دوند و این عذابها را می‌چشند؛ منافقان آنقدر به این کار ادامه می‌دهند تا اینکه بتوانند به آن درها برسند امّا در آن هنگام درها را بسته می‌یابند و نگهبانان، ایشان را با عمودهایشان کوفته و به درون جهنّم می‌رانند؛ در آن حال مؤمنین را می‌بینند که بر روی فرش‌هایشان نشسته، به ایشان نیشخند زده و آنان را مسخره می‌کنند. این معنای کلام خداوند عزّوجلّ است که می‌فرماید: فَالْیَوْمَ الَّذِینَ آمَنُوا مِنَ الْکُفَّارِ یَضْحَکُونَ عَلَی الْأَرائِکِ یَنْظُرُونَ.

منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۵۲ بحارالأنوار، ج۶، ص۵۱

.

* ابن‌عباس رحمة الله علیه نقل می کند چون روز قیامت فرا رسد خدای متعال به بندگان خویش فرمان می‌دهد که از پل صراط عبورکنند. مؤمنین به بهشت راه‌یافته و منافقان در دوزخ فرو می‌افتند. آنگاه خداوند متعال به نگهبان دوزخ دستور می‌دهد تا منافقان را در دوزخ به ریشخند گیرد. نگهبان دوزخ، دری از دوزخ را به روی بهشت می‌گشاید و آنان را چنین ندا می‌دهد: ای قوم منافقان! بیایید، بیایید و از جهنّم به‌سوی بهشت بالا بروید. منافقان هفتاد پاییز در دریاهای دوزخ دست‌وپا می‌زنند تا اینکه به آن در رسیده و در صدد بیرون‌شدن از آن برمی‌آیند. ناگهان نگهبان دوزخ آن در را به رویشان می‌بندد و دری دیگر در جایی دیگر رو به بهشت برایشان گشاده و می‌گوید: «از این در به‌سوی بهشت بیرون روید». آن‌ها همچون بار نخست دست‌وپا زده به آن سو روانه می‌شوند. وقتی به آنجا می‌رسند آن در نیز به رویشان بسته‌شده و دری دیگر در جایی دیگر گشوده می‌گردد و این عذاب تا ابد ادامه می‌یابد.

منبع: تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۵۴ بحارالأنوار، ج۸، ص۳۰۱/ البرهان

.

* امام کاظم علیه السلام فرمود دست از کردار نکوهیده‌ی خود بر نمی‌دارند و آزاررساندن به محمّد و علی را ترک نمی‌کنند، بلکه هر اذیّت و آزاری که در توانشان باشد در حقّ آن دو بزرگوار انجام می­دهند.

منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۵۴ بحارالأنوار، ج۶، ص۵۱/ البرهان

* انصاریان:

خدا آنان را به کیفر این کار منافقانه در دنیا و آخرت عذاب خواهد کرد، و آنان را در سرکشی وتجاوزشان مهلت می دهد تا در گمراهی شان سرگردان وحیران بمانند.

.

* خرمشاهی:

خداوند ريشخندشان مى‏كند و در طغيانشان سرگشته مى‏دارد

.

* فولادوند:

خدا است كه ريشخندشان مى ‏كند و آنان را در طغيانشان فرو مى‏ گذارد تا سرگردان شوند

.

* قمشه‌ای:

خدا به ایشان استهزا کند و در سرکشی مهلتشان دهد که حیران بمانند.

.

* مکارم شیرازی:

خداوند آنها را استهزاء مي‏كند، و آنها را در طغيانشان نگه مي‏دارد تا سرگردان شوند.

* استهزای خداوند:

“اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ” به این معناست که خداوند با آنها معامله‌ای می‌کند که گویی آنها را استهزا می‌کند. این استهزا به این معنا نیست که خداوند مانند انسان‌ها دست به تمسخر می‌زند، بلکه به این معناست که خداوند با کیفر اعمال آنها، به گونه‌ای عمل می‌کند که گویی آنها را مسخره می‌کند.

.

* مهلت دادن و طغیان:

“وَ يَمُدُّهُمْ فِي طُغْيانِهِمْ” به این معناست که خداوند به آنها مهلت می‌دهد و در طغیانشان رهایشان می‌کند تا بیشتر سرگردان شوند.

.

* سرگردانی:

“يَعْمَهُونَ” به معنای سرگردانی و حیرانی است و نشان می‌دهد که این افراد در گمراهی خود به حال خود رها می‌شوند و نمی‌توانند راه درست را پیدا کنند.

.

* کسب نکردن بهره از فرصت:

این آیه بیان می‌کند که منافقان با وجود فرصت‌هایی که خداوند به آنها می‌دهد، از آنها بهره نمی‌برند و به جای اینکه از این مهلت برای هدایت استفاده کنند، در گمراهی خود فرو می‌روند.

.

* تجارت زیانبار:

این آیه به نوعی تجارت زیانبار منافقان اشاره دارد. آنها با زیر پا گذاشتن ایمان و پیروی از هوای نفس، به جای سود، ضرر می‌کنند.

.

* کلمه “یَعمهون” از ریشه “عَمَه” به معنای کور باطنی است، که نشان می‌دهد این افراد از نظر بصیرت و درک حقیقت کور هستند.

.

* این آیه در مقابل آیه قبل قرار دارد که در مورد ایمان و عمل صالح سخن می‌گفت و نشان می‌دهد که منافقان در مسیری کاملاً مخالف با این مسیر قرار دارند.