💥 وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ قَالُوا أَنُؤْمِنُ كَمَا آمَنَ السُّفَهَاءُ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَاءُ وَلَكِنْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۱۳﴾
📌 و چون به آنان گفته شود ولایت علی و اولاد معصومش را بپذیرید همان گونه که مردمانی هستند که شیعه و پیرو آل محمد شدند، مى گویند آیا به مانند شیعیان بی عقل و احمق و مشرک شویم که به مولود کعبه و اولاد معصومش به عنوان ولی امرشان و حاکم بر خودشان ایمان آورده و خود را بنده و مطیع و رعیت امامانشان می دانند، ایمان بیاوریم؟ آگاه باشید که ایشان خودشان احمق و بی عقل و سفیهند، ولی نمی توانند این موضوع را درک کنند.
* امام کاظم (علیه السلام) به رسول‌خدا (و به علی (علیه السلام) ایمان آورید؛ همان کسی‌که [پیامبر (] او را در جایگاه بایسته نشاند و به مقام شایسته منصوب کرد، کسی‌که تمام مصالح دین و دنیا به او وابسته است.
منبع: تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۴۴ بحارالأنوار، ج۳۷، ص۱۴۶/ الإمام العسکری، ص۱۱۹/ البرهان
.
* امام کاظم علیه السلام فرمود منافقان نزد هرکس غیر از مؤمنین، چون جرأت نمی‌کردند جواب خود را در مقابل مؤمنین آشکار سازند، به منافقان خاندان خود که به آنان اعتماد داشتند و یا بیچارگان و مؤمنینی که به آنها در پنهان‌داشتن کلامشان اعتماد داشتند، می‌رسیدند این چنین جواب می‌دادند که آیا مانند نادانان ایمان بیاوریم و منظورشان سلمان و یاران او بود؛ چرا که ایشان خالصانه دل به علی بسته و گوش به فرمان او سپرده‌بودند و آشکارا دوستداران او را دوست‌داشته و با بدخواهانش دشمنی می‌کردند؛ تا آنجا که وقتی امر نبوّت و دوران زندگی محمّد به سر رسید دشمنان او خون ایشان را ریختند و دیگر فرمانروایان و مخالفان محمّد آنها را هلاک کردند. از این رو، منظور منافقان این بود که چون سلمان و یارانش اباذر و مقداد به مخالفت با دشمنان محمّد پرداختند، نادان و کم خردند. خداوند عزّوجلّ در جواب آنان فرمود: آنها سبک مغزان و سست اندیشهگانی هستند که در کار محمّد به دقّت و شایستگی نمی‌نگرند تا پیامبری او را درک کنند و دریابند که او به راستی و برحق، خیر دین و دنیا را در گرو اطاعت علی نهاده است. امّا منافقان چون در نشانه‌های آشکار خداوند نمی‌اندیشند، نادان ماندند و از محمّد هراسان شدند.
منبع : تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۴۴ / بحارالأنوار، ج۳۷، ص۱۴۶/ الإمام العسکری، ص۱۱۹ / تفسیر البرهان
.
* امام کاظم علیه السلام فرمود: نادانان در آیه أَلا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهاءُ افراد کم‌عقل و سبک‌رأی‌هایی هستند که به دقّت به امر رسول‌خدا توجّه نکردند تا نبوّتش را شناخته و به کمک آن درستی این مطلب که همه چیز از امور دینی و دنیوی برای بقا به علی وابسته است را درک کنند تا آنجا که به خاطر تامّل‌نکردن و دقیق ننگریستن در حجّت‌های خدا جاهل مانده و از محمّد ترسان شدند.
منبع: تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۴۶ / بحارالأنوار، ج۳۷، ص۱۴۶/ تأویل الآیات الظاهرهْ، ص۴۳؛ / تفسیر الإمام العسکری، ص۱۱۹
.
* امام کاظم علیه السلام فرمود آنها نادانند زیرا به‌خاطر نفاقشان نه توانستند محبّت محمّد و مؤمنین و نه حتّی محبّت یهودیان و دیگر کافران را جلب کنند. زیرا آنها هم به مؤمنین و هم به کافران پشت کرده‌بودند؛ از طرفی به پذیرش ولایت محمّد و ولایت برادرش علی پشت کردند و از طرفی دشمنی ظاهری با یهود، نصاری و ناصبی‌ها مثل دشمنی باطنی با پیامبر و علی موجب شد که کفّار گمان کنند که منافقان همان‌طور که با نفاق با علی و محمّد برخورد کردند با آنها هم نفاق به خرج دهند.
منبع: تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۴۶ / تفسیر الإمام العسکری، ص۱۱۹
.
* امام کاظم علیه السلام منافقین نمی‌فهمند که امر، چنانچه آنان می‌پندارند نیست زیرا خداوند پیامبرش را بر اسرار ایشان آگاه می‌کند و سپس آنها را طرد، لعن و نابود می‌کند.
منبع: تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۴۶ / تفسیر الإمام العسکری، ص۱۱۹
* انصاریان:
چون به آنان گویند: ایمان آورید چنان که دیگر مردم ایمان آوردند می گویند: آیا ما هم مانند سبک مغزان ایمان آوریم؟! آگاه باشید! قطعاً اینان خود سبک مغزند، ولی از شدت کوردلی به این حقیقت آگاه نیستند.
.
* خرمشاهی:
و چون به ايشان گفته شود چنانكه ساير مردم ايمان آوردهاند، شما هم ايمان آوريد، گويند آيا ما هم مانند كمخردان ايمان بياوريم؟ بدانيد كه خودشان كمخردند، ولى نمىدانند
.
* فولادوند:
و چون به آنان گفته شود همان گونه كه مردم ايمان آوردند شما هم ايمان بياوريد مى گويند آيا همان گونه كه كم خردان ايمان آورده اند ايمان بياوريم هشدار كه آنان همان كمخردانند ولى نمى دانند
.
* قمشه‌ای: و چون به ایشان گویند: ایمان آورید چنانکه دیگران ایمان آوردند؛ گویند: چگونه ایمان آوریم مانند بیخردان؟! آگاه باشید که ایشان خود بی‌خردند ولی نمی‌دانند.
.
* مکارم شیرازی:
و هنگامي كه به آنها گفته شود همانند ساير مردم ايمان بياوريد ميگويند: آيا همچون سفيهان ايمان بياوريم ؟ بدانيد اينها همان سفيهانند ولي نميدانند.
* نفاق و تکبر:
این آیه نشان می‌دهد که منافقان با وجود اینکه ظاهراً ادعای ایمان دارند، در باطن دچار تکبر و غرور هستند و حاضر نیستند مانند سایر مردم ایمان بیاورند.
.
* اتهام سفاهت به مؤمنان:
منافقان، مؤمنان را به سفاهت و سبک‌مغزی متهم می‌کنند، در حالی که در واقع خودشان از این ویژگی برخوردارند. این اتهام‌زنی ناشی از عدم درک صحیح از حقیقت ایمان و معنویت است.
.
* جهل مرکب منافقان:
آیه به این نکته اشاره دارد که منافقان در جهل مرکب به سر می‌برند. یعنی هم نمی‌دانند و هم فکر می‌کنند که می‌دانند. این نوع جهل، علاج ناپذیر است، زیرا فرد متوجه جهل خود نیست تا در صدد رفع آن برآید.
.
* اسارت عقل و شهوت:
برخی از مفسران معتقدند جهل منافقان ناشی از اسارت عقل نظری آنها به دست وهم و خیال و اسارت عقل عملی آنها به دست شهوت و غضب است.
.
* تکذیب و تمسخر:
منافقان با تمسخر و تکذیب رفتار مؤمنان، سعی در تحقیر آنها و ایجاد تردید در دل‌هایشان دارند.
.
* تحقیر مؤمنان:
این آیه به عنوان یک هشدار عمل می‌کند و نشان می‌دهد که تحقیر مؤمنان از نشانه‌های بارز نفاق است.
.
* ریشه نفاق در کم‌خردی:
از این آیه می‌توان نتیجه گرفت که کم‌خردی و جهل، ریشه اصلی نفاق است.
.
* دفاع خداوند از مؤمنان:
خداوند در این آیه از مؤمنان دفاع کرده و جهل و سفاهت را به منافقان نسبت می‌دهد.
.
* به طور خلاصه، آیه 13 سوره بقره به توصیف رفتار منافقان در برابر ایمان و حقیقت می‌پردازد و نشان می‌دهد که این افراد با تکبر و جهل، مؤمنان را مورد تمسخر قرار می‌دهند، اما در واقع خودشان از حقیقت دور هستند.